Tetrahydrobiopterin in phenylketonuria

Tetrahydrobiopterine bij phenylketonurie. Wie kan profiteren?

Phenylketonurie, afgekort PKU, is een zeldzame erfelijke stofwisselingsziekte. Hierbij kan een bouwsteen van eiwit (een aminozuur), genaamd phenylalanine, niet worden omgezet naar tyrosine. Dit leidt tot hoge phenylalanine spiegels in het bloed en de hersenen. Als deze situatie onbehandeld blijft, leidt dit onder andere tot een ernstige ontwikkelingsachterstand, epilepsie en gedragsproblemen. De levenslange behandeling bestaat uit een streng eiwitarm dieet aangevuld met een aminozurenmengsel zonder phenylalanine. Hoewel het dieet erg effectief is, vormt het een ernstige beperking en is daardoor sociaal erg belastend.

Onderzoek naar andere behandelmogelijkheden heeft uitgewezen dat een deel van de PKU-patiënten baat heeft bij een behandeling met BH4. BH4 (tetrahydrobiopterine) is een medicijn dat de omzetting van phenylalanine naar tyrosine bij sommige patiënten bevordert. In haar proefschrift bestudeerde Anjema hoe patiënten die baat kunnen hebben bij BH4 het best geselecteerd kunnen worden, maar ook wat de effecten kunnen zijn op de hersenen.

Het onderzoek laat zien dat een selectiemethode, de BH4-belastingstest genaamd, tenminste 48 uur moet duren, in tegenstelling tot het in het verleden vaak gebruikte 24 uur. Dit komt omdat een deel van de patiënten anders onterecht als niet responsief wordt beschouwd. Ook werd gezien dat patiënten met twee zogenoemde nul-mutaties (genafwijkingen die leiden tot totale afwezigheid van omzettingscapaciteit) geen baat hebben bij BH4. Tot slot concludeert Anjema dat BH4 mogelijk wel een effect kan hebben op de hersenen door beïnvloeding op bepaalde signaalstoffen (neurotransmitters), al is een directe associatie nog niet aangetoond.

CV Karen Anjema

Karen Anjema (1985) studeerde Geneeskunde aan de Rijksuniversiteit Groningen. Haar promotieonderzoek vond plaats bij de afdeling Kindergeneeskunde, Metabole Ziekten van het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) onder leiding van professor van Spronsen. Na deze onderzoeksperiode werkte zij als arts niet in opleiding tot specialist in het Medisch Spectrum Twente te Enschede en het UMCG. Momenteel is zij werkzaam als kinderarts in opleiding in het UMCG. De titel van haar proefschrift luidt: "Tetrahydrobiopterin in phenylketonuria. Who can benefit?"

Proefschrift: http://hdl.handle.net/11370/24a90032-f803-4818-b7e7-19c2cb77f936