Chronic social stress and the circadian system
| Promotie: | Mw. S.M. (Simone) Ota |
| Wanneer: | 24 mei 2019 |
| Aanvang: | 16:15 |
| Promotors: | prof. dr. R.A. (Roelof) Hut, prof. dr. D. Suchecki |
| Copromotor: | prof. dr. P. (Peter) Meerlo |
| Waar: | Academiegebouw RUG |
| Faculteit: | Science and Engineering |
Biologische hoofdklok niet van slag door stress
De bevindingen van Simone Ota duiden erop dat de circadiane hoofdklok in de suprachiasmatische kern (SCN) resistent lijkt te zijn tegen stress. Maar dat perifere oscillatoren, zoals die in de lever, wel beïnvloed kunnen worden door stress en stresshormonen. Onder condities van chronische stress lijkt er dus een interne reorganisatie van ritmische processen plaats te vinden die gevolgen zou kunnen hebben voor het functioneren en op lange termijn misschien ook voor de gevoeligheid voor ziektes.
Veel diersoorten inclusief de mens vertonen regelmatige 24-uurs ritmes in gedrag en fysiologie. Deze ritmes van ongeveer een dag (circadiaan) worden in zoogdieren gestuurd door een biologische klok die zich bevindt in de suprachiasmatische kern (SCN) in de hersenen. De biologische klok genereert niet alleen zelf ritmes in gedrag maar coördineert ook circadiane oscillatoren en ritmes die aanwezig zijn in de perifere weefsels. Bovendien heeft de klok in de SCN een directe neuronale verbinding met de ogen en kan daardoor de interne ritmes synchroniseren met de licht-donker cyclus in de externe omgeving. Omdat het circadiane systeem van oscillatoren cruciaal is voor de onderlinge afstemming van fysiologische processen en een optimaal functioneren, is het een belangrijke vraag of dit systeem verstoord kan worden door bijvoorbeeld stress. Om deze reden werd in een serie experimenten studie gedaan naar het effect van chronische sociale stress op circadiane ritmiek in muizen. De resultaten laten zien dat door sociale stress de hoeveelheid bewegingsactiviteit van de muizen sterk werd onderdrukt.
Het 24-uurs ritme in deze activiteit, gestuurd door de SCN, was echter niet aangedaan. Ook was er geen verandering in de ritmiek van zogenaamde klokeiwitten gemeten in cultures van de SCN zelf, verzameld na blootstelling aan sociale stress. De ritmiek in klokeiwitten in de lever was daarentegen na sociale stress wel duidelijk verschoven. Eenzelfde verschuiving in het ritme van klokeiwitten werd gevonden wanneer de leverculture rechtstreeks werd blootgesteld aan het stresshormoon corticosteron.