Skip to ContentSkip to Navigation
Over ons Actueel Evenementen Promoties

Disturbed vitamin A metabolism in chronic liver disease and relevance for therapy

Promotie:Dhr. A. (Ali) Saeed
Wanneer:02 juli 2019
Aanvang:09:00
Promotor:prof. dr. K.N. (Klaas Nico) Faber
Copromotor:dr. J. Blokzijl
Waar:Academiegebouw RUG
Faculteit:Medische Wetenschappen / UMCG
Disturbed vitamin A metabolism in chronic liver disease and
relevance for therapy

Verstoord vitamine A-metabolisme bij chronische leverziekte en relevantie voor therapie

Saeed richtte zich in zijn proefschrift op de relatie tussen leverziekten en een mogelijk vitamine A-tekort. Vitamine A is erg belangrijk voor onze ogen, het immuunsysteem, energiemetabolisme, orgaanherstel en zelfs voor een gezonde voortplanting. Ons lichaam zorgt op een zeer efficiënte wijze voor opname, opslag en transport van vitamine A naar alle weefsels. Verreweg het meeste vitamine A (meer dan 80%) wordt opgeslagen in de lever. De lever regelt de gecontroleerde afgifte van vitamine A aan bloed, in de vorm van retinol, waarna het getransporteerd wordt naar weefsels die vitamine A nodig hebben. Zelfs als er helemaal geen vitamine A wordt ingenomen via voeding of supplementen kan een gezonde lever toch maandenlang het retinolgehalte in bloed op peil te houden voordat er vitamine A-deficiëntie optreedt.

Typische symptomen van vitamine A-deficiëntie zijn nachtblindheid en chronische infecties. Patiënten met chronische leveraandoeningen hebben echter een verhoogd risico om vitamine A-deficiënt te worden, zelfs als ze voldoende vitamine A innemen. Dit komt onder andere doordat de zieke lever niet voldoende gal produceert, wat nodig is voor efficiënte opname van vitamine A in de dunne darm. Daarbovenop leiden chronische leverziekten vaak tot littekenvorming in het orgaan, wat weer tot gevolg heeft dat vitamine A actief uit de lever wordt gepompt. Toch bestaat er nog veel onduidelijkheid over de mate van vitamine A-deficiëntie in de verschillende chronische leverziekten.

In zijn proefschrift beschrijft Saeed enkele opmerkelijke bevindingen die de kijk op de relatie tussen leverziekten en een mogelijk vitamine A-tekort veranderen. In de eerste plaats toont hij aan dat het enzym hormoongevoelige lipase (HSL) een belangrijke rol speelt in de afgifte van vitamine A in de gezonde lever. Ten tweede vond hij dat muizen met fibrotische leververvetting, een diermodel voor niet-alcoholische leververvetting (NAFLD), helemaal niet vitamine A-deficiënt worden, maar juist veel meer vitamine A in de lever opslaan. Wel is de productie van retinol door de lever veel lager.  Aangezien de meeste wetenschappers enkel retinol meten, lijkt het dus alsof deze dieren vitamine A-deficiënt zijn. Patiënten met de erfelijke aandoening glycogeenstapelingsziekte type Ia (GSD Ia) krijgen ook vaak een vette lever. Voor wat betreft vitaminestatus is hier weer iets anders aan de hand, aangezien deze ziekte leidt tot hogere retinolwaarden in het bloed. Opmerkelijk is dat deze patiënten symptomen hebben die ook worden veroorzaakt door vitamine A-toxiciteit. Ten slotte toont Saeed aan dat therapeutische galzuren die de belangrijke transcriptiefactor Farnesoid X Receptor (FXR) activeren, het metabolisme van vitamine A in de lever sterk beïnvloeden en vitamine A-opslag verminderen.

Een belangrijke conclusie van zijn proefschrift is dat leververvetting helemaal niet leidt tot vitamine A-deficiëntie, maar juist een sterk ontregeld vitamine A-metabolisme. Het is op dit moment nog onduidelijk of therapeutische galzuren, waar op dit moment veel onderzoek naar wordt gedaan, dit verbeteren of juist verergeren. Het lijkt in ieder geval duidelijk dat orale suppletie van vitamine A niet van enige therapeutische waarde is voor patiënten met een vervette lever.

CV Ali Saeed

Ali Saeed (1984) studeerde Diergeneeskunde en Biotechnologie en de Universiteiten van Faisalabad  en Islamabad in Pakistan. Daarna was hij werkzaam als docent aan de Bahauddin Zakariya University-Multan, Pakistan. In 2013 startte hij zijn promotieonderzoek bij de afdeling Maag-, Darm- en Leverziekten van het Universitair Medisch Centrum Groningen. De titel van zijn proefschrift luidt: “Disturbed vitamin A metabolism in chronic liver disease and relevance for therapy”.