Transformational ethics of film-philosophy

Een nieuwe blik op het filosofische potentieel van film

Wat is ‘het goede’ van de filmervaring? En hoe beantwoordt de heersende theoretische opvatting dat film een vorm van filosofie kan zijn deze vraag over de ethische waarde ervan? Martin Rossouw voegt met zijn proefschrift een nieuwe, ethische dimensie toe aan het groeiende debat over ‘film als filosofie’ en aan de bredere discipline van ‘film-filosofie’ in het algemeen.

De centrale stelling van dit proefschrift is dat filosofen ‘films-als-filosofie’ vaak niet alleen waarderen om hun bijdrage aan de filosofie op zich, maar deze ook bezien als een middel tot persoonlijke transformatie. Dit wil zeggen dat als filosofen beweren dat films ‘filosoferen’, of op een filmische manier ‘denken’, zij tevens suggereren dat films een praktische, transformationele waarde hebben voor de kijker. Films kunnen ons mogelijk tot nadenken aanzetten, onze waarneming aanscherpen, of zelfs ons hele wereldbeeld doen kantelen. Om dit motief van persoonlijke transformatie verder te onderzoeken, ontwikkelt dit proefschrift allereerst een analytisch kader waarmee het idee van een transformationele ethiek van de film kan worden onderzocht en de vele manieren waarop een dergelijke ethiek in de film-filosofie gebruikt wordt kan worden begrepen. Vervolgens worden deelstudies gewijd aan film-filosofen die op verschillende manieren het vraagstuk van ‘film-als-filosofie’ benaderen en wordt op basis daarvan uiteengezet hoe hun verschillende theoretische benaderingen van dit vraagstuk resulteren in uiteenlopende opvattingen over zelf-transformatie door film als een potentieel effect op de kijker. Deze deelstudies leggen de interpretatieve keuzes van de besproken film-filosofen bloot, alsmede hun ethische vooronderstellingen en impliciete waardeoordelen. Derhalve pleit het proefschrift voor een proactieve, meta-kritische reflectie op het streven van filosofen om film als een vorm van filosofie te begrijpen. Uiteindelijk toont dit proefschrift zo de voordelen van een dergelijke meta-hermeneutische en ethische benadering aan: het laat zien hoe een ogenschijnlijk neutraal en abstract filosofisch debat over film-als-filosofie niet waardevrij is, maar een manier is waarop filosofen pleiten voor de ethische waarde van het kijken naar film. Dat wil zeggen, de film-filosofie reikt ons als het ware het materiaal aan om ons een beeld te vormen van de persoonlijke transformatie door film, van een innerlijke makeover door cinema – een ‘cinemakeover’.

Proefschrift: http://hdl.handle.net/11370/bec93a75-303c-4bde-a240-6a4c78e653f7