Hulp bij tumorcel(f)doding onder wisselende omstandigheden

Oratie: dhr. prof.dr. F.A.E. Kruyt, 16.00 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen

Titel: Hulp bij tumorcel(f)doding onder wisselende omstandigheden

Leeropdracht: Experimentele Oncologie

Faculteit: Medische Wetenschappen

De oratie van prof.dr. Frank Kruyt gaat over kankeronderzoek. Kanker is zoals algemeen bekend een veel voorkomende ziekte en één van de belangrijkste doodsoorzaken wereldwijd. Kanker wordt gezien als een ziekte van het DNA, waarbij beschadigingen in belangrijke genen leiden tot ontspoorde celgroei en tumorvorming. Kankeronderzoek in het laboratorium heeft als doel het ontdekken van manieren om de behandeling van kanker te verbeteren. Hierbij staat het beter begrijpen van de biologische oorzaken van kanker centraal, om vervolgens met deze kennis nieuwe en betere therapie te ontwikkelen.

Kruyt vertelt in zijn oratie dat het gericht activeren van geprogrammeerde celdood, apoptose genoemd, een veelbelovende strategie is om tumorcellen te elimineren. Resistentie tegen therapie, ook tegen nieuwe doelgerichte middelen, treedt echter vaak op. Ook blijken middelen die antitumor-werking hebben in laboratoriummodellen, veelal niet het verwachtte resultaat op te leveren in de kliniek. Moleculair- en celbiologisch onderzoek is essentieel om oorzaken van resistentie en nieuwe doelen voor kankertherapie te identificeren.

Recent onderzoek toont aan dat niet alleen genetische oorzaken, maar ook verstoorde communicatie tussen (tumor)cellen bijdraagt aan het ontstaan en de progressie van kanker. Tumorcellen blijken in staat de aanwezige genetisch gecodeerde programma’s voor hun kwaadaardige doeleinden te misbruiken, bijvoorbeeld het verkrijgen van fibroblast (mesenchymale) eigenschappen die uitzaaiing van kanker bevorderden.

Ook verschillen tumorcellen onderling in tumorvormende eigenschappen en hun gevoeligheid voor therapie. Het kankerstamcel-model, waarbij parallellen verondersteld worden tussen processen die zich afspelen bij de embryonale ontwikkeling en weefselvorming en het ontstaan van kanker, geeft nieuwe inzichten voor het ontwikkelen van medicijnen. Het gebruik van laboratoriummodellen, waarbij rekening wordt gehouden met tumorcel-heterogeniteit en de wisselende omstandigheden waaraan tumorcellen kunnen worden blootgesteld, zal naar verwachting leiden tot de ontwikkeling van effectieve antikanker-strategieën.