Wie te laat komt! Het denken en handelen van de leden van het Politbüro en de regering van de DDR met betrekking tot het binnen-en buitenlands beleid gedurende de jaren 1985-1989.

Promotie: dhr. P.J. Vogel, 13.15 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen

Proefschrift: Wie te laat komt! Het denken en handelen van de leden van het Politbüro en de regering van de DDR met betrekking tot het binnen-en buitenlands beleid gedurende de jaren 1985-1989.

Promotor(s): prof.dr. P.M.E. Volten

Faculteit: Letteren

Geen innovatie binnen Politbüro en regering in nadagen DDR

Met toepassing van de sociaal-constructivistische theorie van Wendt en de neo-institutionele theorie van Sabatier e.a. onderzocht Peter Vogel de situatie binnen het Politbüro en de regering in de nadagen (1985- 1989) van de DDR. Hij keek daarbij in hoeverre en in welke mate mentale constructies, zoals ideeën (ideologische opvattingen), cultuur, wereldbeelden, waardestelsels en collectieve identiteiten invloed uitoefenden op het denken en handelen van actoren binnen het Politbüro en de regering ten aanzien van het binnen- en buitenlandse beleid in die periode.

Vogel concludeert dat in de periode l985-l988 door de staatkundige structuur van de DDR, de heersende collectieve identiteit binnen de gesloten politieke subsystemen en sterk dogmatisch leiderschap, het niet mogelijk was om tot innovatieve of anticiperende beleidsontwikkeling te komen. De actoren waren ‘niet-ontvankelijk’ voor de externe omgevingsfactoren en ontwikkelden daarmee een toenemende scheiding tussen de socialistische broederstaten en het eigen volk. In deze periode werd de collectieve identiteit binnen de organen versterkt (Wendt) en was van beleidsgericht leren en beleidsverandering (Sabatier) geen sprake.

In 1989 ontstond er mede door de externe gebeurtenissen en het ontbreken van dogmatisch leiderschap in het denken van de actoren een inconsistentie tussen verwachtingen en realiteit. Dit leidde tot een identiteitscrisis en een verzwakking van de collectieve identiteit binnen de gremia, wat ten slotte uitmondde in een moeizame poging om de bestaande collectieve identiteit naar een nieuwe collectieve identiteit te transformeren. De actoren realiseerden zich dat de totale controle van de SED tanende was. Zij probeerden met het bijstellen van de eigen identiteit (Wendt) en een proces van beleidsgericht leren en beleidsverandering (Sabatier) hun machtspositie te behouden.

Peter Vogel (Amsterdam, 1951) studeerde politieke en sociaal-culturele wetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam. Hij verrichtte zijn onderzoek als buitenpromovendus aan de Faculteit der Letteren.