Skip to ContentSkip to Navigation
Over ons Actueel Nieuws Nieuwsberichten

Natuur, welvaart en geluk

17 december 2019

Frans Sijtsma is een natuurliefhebber die van het Wad houdt en bomenklimmen als hobby heeft. Tegelijk is hij een economisch geograaf die de harde wetten van de economie niet uit het oog verliest. Beide aspecten probeert hij in zijn werk te verenigen.

Frans Sijtsma
Frans Sijtsma

Tekst: Gert Gritter, afd. Communicatie / Foto: Elmer Spaargaren

Zichtbaar geniet Sijtsma (1964) van het uitzicht op het Groningse platteland vanuit het Mercatorgebouw, waar hij zijn werkkamer heeft. De weidsheid, de grijze lucht, de kale bomen. Als hij van zijn woonplaats Feanwâlden met de trein naar station Groningen gaat, fietst hij het liefst het laatste stuk naar de Zernike Campus. Hij is een buitenmens en met zijn slanke gestalte en grote bos haar oogt hij in eerste instantie als een bioloog die veldonderzoek doet. Hij is echter universitair hoofddocent economische geografie bij de Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen.

Biljartlakens

De aantasting van natuurgebieden en het boerenland als gevolg van de economische ontwikkeling gaat hem na aan het hart. Sijtsma: ‘De aantrekkelijkheid van het boerenland is grotendeels verdwenen. Weilanden zien eruit als biljartlakens. Plattelandsgebieden met hun windmolens ogen als industrieterreinen. In een tuin mogen die dingen niet staan, maar in landbouwgebied wel, “omdat het landschap van niemand is”. Het geluid van tsjilpende weidevogels hoor je vrijwel nergens meer. De menselijke maat is zoek en mensen voelen zich ontheemd, los van hun leefomgeving en de verbondenheid met natuur, kosmos, voorouders. Men maakt zich daarover terecht grote zorgen.’

Realist

Tegelijk is Sijtsma voldoende economisch realist om te beseffen hoeveel we aan de welvaart te danken hebben en dat we veel verworvenheden absoluut niet kwijt willen. ‘We zijn nog nooit zo welvarend geweest. Als mijn neef in Hoofddorp jarig is, kan ik hem op een en dezelfde dag bezoeken en weer naar huis gaan. De meeste mensen kunnen in goede gezondheid oud worden en onze gezondheidszorg is van hoog niveau. We hebben collectief ook ongeëvenaard veel vrije tijd. Wereldwijd zijn we in principe in staat iedereen uit de armoede te tillen. Al die weelde is een zegen. Tegelijk moeten we ons afvragen wat we écht belangrijk vinden. Hoe kunnen we de hogere behoeften van de mens in harmonie brengen met de productiemachine die ons grote welvaart verschaft? Hoe krijg je dat in een zinvolle optelsom?’

Sijtsma: Harde en zachte waarden combineren.
Sijtsma: Harde en zachte waarden combineren.

Sustainable Landscapes

Deze vragen komen uitgebreid aan bod in de onderzoeksgroep Sustainable Landscapes, waarvan Sijtsma coördinator is, samen met Anne Wolff, zijn collega van de Faculteit der Letteren. Het onderzoek van deze groep richt zich op de ‘harde’ waarden van economische belangen, maar ook op de ‘zachte’ waarden van natuurkwaliteit en menselijk welzijn. Onderzoekers uit diverse faculteiten brengen hun expertise in. Sijtsma: ‘Onze biologen brengen de vluchtroutes van trekvogels nauwkeurig in kaart. Economisch geografen kunnen de waarde van natuur in huizenprijzen vaststellen. Landschapshistorici kunnen de ontstaansgeschiedenis van cultuurlandschap uitpluizen. Door het combineren van innovatief wetenschappelijk onderzoek uit verschillende richtingen én door transdisciplinaire samen te werken hopen we een effectieve kennismachine op te tuigen.’

‘Governance-gat’

Het uiteindelijke doel van het project Sustainable Landscapes is de ontwikkeling van wetenschappelijke kennis voor een betere landschapsplanning en landschapsbeheer. Sijtsma: ‘Er is een “governance-gat” ontstaan tussen harde waarden en zachte waarden. De harde waarden worden uitstekend behartigd, maar de zachte waarden kachelen achteruit. We zijn rijk aan de ene kant, maar arm aan de andere. Het is een complex probleem, met veel uiteenlopende belangen. Daarom is het belangrijk samenwerking te zoeken met boeren, ondernemers, burgers, NGO’s en overheden. Verbinding zoeken met groepen en personen buiten de universiteit die veel kennis van zaken hebben. Bijvoorbeeld boeren, die zijn er echt niet op uit de natuur in de vernieling te helpen. Hoe betrek je ze bij het landschap? Hoe geef je ze een stem bij ons onderzoek? Het is een open zoektocht, we hebben elkaar nodig om natuurinclusieve landbouw te ontwikkelen.’

Wetenschapswinkels

Daarbij komt van pas dat Sijtsma langdurige ervaring heeft in het slaan van bruggen tussen onderzoek en (directe) praktische toepassingen. Hij was vijftien jaar lang coördinator van de Wetenschapswinkel Economie / Economie en Bedrijfskunde. Hij is het gewend wetenschap toepasbaar te maken voor de samenleving. ‘Wat ik daar geleerd heb is een vraag, waar we in eerste instantie niks mee kunnen, dusdanig te herformuleren dat hij wetenschappelijk interessant wordt. Praktische vragen geschikt maken voor fundamentele wetenschap. En andersom.’

Greenmapper

Daarnaast probeert Sijtsma personen en groepen samen te brengen. Hij is de initiator van het platform Greenmapper. Daarop kunnen burgers aangeven welke natuurgebieden ze waarderen en waarom: lokale, regionale, nationale en internationale gebieden. Bovendien kunnen ze zich registreren als vriend van die gebieden en zich zo bereikbaar maken voor grondeigenaren en natuurbeheer organisaties. Ze kunnen ze zeggenschap krijgen en steun geven. Sijtsma: ‘Wat je aan een natuurgebied waardeert is voor iedereen anders, maar mensen kunnen het heel goed aanwijzen: de weidsheid, de stilte, de flora, de fauna, noem maar op. Greenmapper draait om het creëren van online communities voor natuur, tussen mensen die van hetzelfde regionale, binnenlandse of buitenlandse natuurgebied houden (Wadden, Veluwe, Pyreneeën). Het uiteindelijke doel van die nieuwe verbinding is het maatschappelijke en financiële draagvlak voor natuurgebieden versterken en daarmee de natuurlijke kwaliteit.’

Laatst gewijzigd:30 april 2020 15:12
View this page in: English

Meer nieuws