Ernstig geluk

Naar een model voor de analyse van waardenhiërarchieën in theatergebruik

Sinds de bezuinigingen in de culturele sector als gevolg van de recessie en veranderende opvattingen is de waarde van kunst een veelbesproken onderwerp. De focus ligt vaak op de maatschappelijke waarde van kunst en, breder, cultuur. Cultuur, en kunst als deelgebied daarvan, vervullen een veelheid aan waarden, die zowel intrinsiek als extrinsiek van aard zijn. Betekenisgeving speelt daarbij een belangrijke rol: Kunst geeft zin doordat het iets zegt over wat waardevol wordt gevonden in het leven en hoe er tegen de wereld wordt aangekeken. Maar hoe krijgen dit soort betekenisgevingsprocessen vorm in de praktijk? En hoe zijn ze te analyseren? Deze probleemstelling staat centraal in het promotieonderzoek van Antine Zijlstra.  

Door uit te gaan van theatergebruik als een betekenisverleningsproces is een verbinding tot stand gebracht tussen de kenmerkende eigenschappen van het theatrale event, de waarden die het genereert en de wisselwerking met belangrijk geachte levensdoelen, ofwel persoonlijke motivationele waarden. Daarmee is het mogelijk geworden om de waarden die theatergebruik vertegenwoordigen te beschrijven en met elkaar in verband te brengen in de vorm van een waardenhiërarchie. Het middel-doel-keten-model voor theatergebruik dat het resultaat van de studie is, biedt handvatten voor de analyse van het betekenisverleningsproces dat zich tijdens en na de voorstelling en de directe sociale context ervan afspeelt. Dit onderzoek biedt daardoor een instrument voor publieksonderzoek dat op basis van verdere toetsing aangescherpt en doorontwikkeld kan worden.

Het analysemodel biedt ook de mogelijkheid om te analyseren op welke manier het theatrale event de zienswijzen van de gebruikers bevraagt en aanzet tot het onderzoeken van bestaande opvattingen. Het betekenisgevingsproces dat zich tijdens het theatrale event voordoet, leidt, zo is duidelijk geworden, tot een veelkleurig palet van met elkaar samenhangende waarden die gekleurd worden door het proces van zintuiglijk ervaren, interpreteren en emotioneel waarderen.

Proefschrift: http://hdl.handle.net/11370/602bde59-8aab-4d1a-9233-22f09151718a