Staatsbelang boven regentengezang

Nieuwe inzichten over Simon van Slingelandt

Arend van Essen werpt met zijn promotieonderzoek nader licht op de wat raadselachtige figuur Simon van Slingelandt. Hij brengt met zijn onderzoek naar Van Slingelandt correcties aan op het bestaande beeld, doordat hij als eerste diens politieke geschriften integraal heeft geanalyseerd. Door dit onderzoek is er meer duidelijk over Van Slingelandts opvatting over het stadhouderschap in de Republiek, het functioneren van de Raad van State en het ´bestaansrecht´ van de Staten/Generaal.

Simon van Slingelandt (1664-1736) is gedurende zijn gehele werkzame leven in dienst geweest van de Republiek der Verenigde Nederlanden. In 1690 begon hij als secretaris van de Raad van State. In 1725 werd hij benoemd tot thesaurier-generaal en in 1727 aanvaardde hij het raadpensionarisschap van Holland en West-Friesland. In deze laatste functie was hij ‘le premier homme de la Republique’ tijdens het Tweede Stadhouderloze Tijdperk. Dat was begonnen na de dood van stadhouder-koning Willem III in 1702 en zou duren tot 1747. Als ambtenaar heeft hij een zwaar stempel gedrukt op de dagelijkse gang van zaken in het binnen- en buitenlandse politieke bedrijf van het land. Hij signaleerde haarscherp hoe haarscheurtjes in het verbond van de zeven gewesten (Utrecht 1579), breuken dreigden te worden.

Na de Spaanse Successieoorlog (1701-1713) braken voor de Republiek moeilijke jaren aan en dat deed Van Slingelandt naar de pen grijpen. Zowel op persoonlijke titel als in zijn functie van secretaris van de Raad van State wees hij de binnenlandse bondgenoten op het gevaar van ineenstorting van het regeringssysteem. Ook droeg hij voorstellen aan voor verbetering van de politiek-bestuurlijke structuur en het financiële beleid. Van Slingelandt legde zijn ideeën neer in een aantal traktaten. Deze geschriften circuleerden tijdens zijn leven, maar werden pas vijftig jaar na zijn dood gepubliceerd, in 1784-1785, onder de titel Staatkundige Geschriften. Het proefschrift van Van Essen bevat een integrale analyse ervan – tot nog toe een gemis in de historiografie. Daaraan gaat een uitgebreid biografisch hoofdstuk over Van Slingelandt vooraf.

Proefschrift: http://hdl.handle.net/11370/05a54fe6-213c-4b4e-8dc2-73b43c474a80