Verzameldrift

Biografie van verzamelaar Ottema zet verkeerde beelden recht

Hij was een van een van de grootste verzamelaars die ons land heeft gekend: Nanne Ottema. Een man met een diepgewortelde geldingsdrang, die een belangrijke 'cultuurpaus' was voor Friesland in het interbellum. Een bekende figuur met aanzien, die zich bevlogen inzette voor de cultuur in Friesland, maar die tevens tegelijkertijd op een onheuse manier stukken verwierf. Antoon Ott zet in zijn proefschrift een paar verkeerde beelden over Ottema recht.

De Fries Nanne Ottema (1874-1955) was een ambitieuze, succesvolle notaris in Leeuwarden. Tijdens zijn leven was hij een van de grootste verzamelaars die ons land kende. Zijn bijzonder diverse collectie – deels ondergebracht in het door hem opgerichte Keramiekmuseum Princessehof – en zijn vermogen liet hij na aan de door hem opgerichte Ottema-Kingma Stichting.

Antoon Ott geeft met zijn proefschrift inzicht in de motieven waarom Ottema verzamelde, hoe hij dat deed en waarom hij zijn vele andere activiteiten verrichtte. Ott vertelt het verhaal tegen de achtergrond van de tijd waarin Ottema leefde, het culturele en sociale klimaat waarin hij zich bewoog en de middelen die hij tot zijn beschikking had. Ook de niet altijd nette wijze waarop Ottema zijn voorwerpen verkreeg komt aan bod.

Verzamelen was in de tijd van Ottema populair en gangbaar, onder meer omdat antiek toen in de mode was. Hij verzamelde onder meer om het Friesland van vroeger te bewaren dat dreigde te verdwijnen. Vermoedelijk speelde bij Ottema een grote irrationele component een rol als drijfveer voor het verzamelen.

Ottema verliet voortijdig de middelbare school, waardoor hij niet kon gaan studeren. Dat veroorzaakte een levenslange, diepgewortelde geldingsdrang. Die behoefte zien we terug in zijn grootschalige verzamelactiviteiten, maar ook in zijn vele publicaties, talloze voordrachten en zijn omvangrijke bestuurlijke werkzaamheden, stelt Ott. Ottema werd zo een dominante culturele speler in Friesland.

De Tweede Wereldoorlog bleek in het leven van Ottema een scheidslijn. Na de oorlog was hij niet meer in staat mee te bewegen met de om hem heen veranderende omgeving. Hij zou zich in zijn laatste levensjaren steeds onsympathieker opstellen jegens zijn omgeving.

Tijdens zijn leven was Ottema een bekend persoon, maar tegenwoordig is zijn naam voornamelijk bekend onder vakspecialisten. Ott heeft met deze biografie gereconstrueerd hoe zijn reputatie tot stand kwam – en weer teloorging. Wat er na Ottema’s dood over hem werd geschreven droeg in toenemende mate bij aan een verkokerde, geromantiseerde en soms karikaturale beeldvorming. Ze bleek vooral gebaseerd op de niet representatieve naoorlogse jaren van Ottema.

Proefschrift: http://hdl.handle.net/11370/d5230f9b-d33c-41df-a12f-31e012bd9514