Linear order in language
| Promotie: | Mw. D.B. (Dorothee) Hoppe |
| Wanneer: | 06 oktober 2022 |
| Aanvang: | 16:15 |
| Promotor: | prof. dr. P. (Petra) Hendriks |
| Copromotors: | dr. J.C. (Jacolien) van Rij-Tange, dr. M. Ramscar |
| Waar: | Academiegebouw RUG |
| Faculteit: | Letteren |
Duitse geslachts-lidwoorden: moeilijk te leren, maar nuttig voor communicatie
Leerders van het Duits worstelen vaak met het leren van het grammaticale geslacht (genus) van zelfstandige naamwoorden en de bijbehorende lidwoorden. Moet het bijvoorbeeld "die Gabel" (de vork) zijn, of "der Gabel"? Waarom is dit zo moeilijk? En waarom bestaan er eigenlijk genussystemen? Dorothee Hoppe ontdekte in haar promotieonderzoek dat het gebruik van een genussysteem moeilijker is als het genus vóór het naamwoord aangeduid wordt dan wanneer het genus-lidwoord daarachter staat.
Hoppe leerde deelnemers kunstmatige talen aan met verschillende structuren. Ze ontdekte dat het voornamelijk moeilijk is om een genussysteem te leren wanneer het genus vóór het naamwoord wordt aangeduid (zoals in het Duits: "die Gabel", de vork, vs. "der Löffel", de lepel), in vergelijking met wanneer het geslacht na het naamwoord wordt aangeduid (zoals in het Albanees: "pirun-i", de vork, vs. "lug-a", de lepel). Met computationele simulaties kon ze aantonen dat dit effect optreedt omdat menselijk leren beïnvloed wordt door woordvolgorde.
Hoewel lidwoorden met genus moeilijk te leren zijn, kunnen ze communicatie vergemakkelijken door het volgende naamwoord voorspelbaarder te maken en dus makkelijker om te verwerken. Na het Duitse lidwoord "der" is "Löffel" bijvoorbeeld waarschijnlijk, terwijl "Gabel" onwaarschijnlijk is. Dit is een functie die achtervoegsels, zoals in het Albanees, of lidwoorden zonder genus, zoals in het Engels, niet kunnen vervullen. In een taalproductie-onderzoek vond Hoppe dat sprekers meer lidwoorden produceren die het volgende naamwoord voorspelbaarder kunnen maken, zoals Duitse lidwoorden, dan lidwoorden die deze functie niet kunnen vervullen, zoals het Engelse lidwoord “the”.
Hoppe concludeert dat de volgorde waarin het genus in talen wordt aangeduid zowel het leren van een taal als communicatie beïnvloedt. Dit maakt het Duitse genussysteem moeilijk om te leren, maar wel nuttig voor communicatie.