Skip to ContentSkip to Navigation
Over ons Faculteit Rechtsgeleerdheid Recht & Samenleving Onderzoeksprojecten

‘Neighbours from hell’

banner Michel Vols

De snel om zich heen grijpende verstedelijking van Nederland leidt vaak tot spanningen in de samenleving. Burenoverlast is daar een concreet voorbeeld van. In opdracht van het Ministerie van Veiligheid en Justitie en het Centrum voor Criminaliteitspreventie en veiligheid deed Michel Vols, adjunct hoogleraar openbare-orderecht, onderzoek naar de aanpak van burenoverlast en de inzet van juridische instrumenten om die aanpak te verbeteren.

Oplossingsgerichte aanpak

Vols: “Als burenoverlast dramatische vormen aanneemt, lijkt ontruiming vaak de enige oplossing. Het probleem met ontruimingen is echter dat het vaak alleen maar leidt tot verplaatsing van het probleem in plaats van tot oplossingen. Veel overlastgevers kampen namelijk met problemen. Dat kunnen psychische problemen zijn, verslavingen of een verkeerd sociaal netwerk”.

“De aanpak die we als Rijksuniversiteit Groningen hebben ontwikkeld wil slachtoffers sneller helpen door te werken aan de onderliggende oorzaken van overlast. Niet meer 4 tot 5 jaar wachten maar veel eerder optreden. Niet meer primair mensen dakloos maken maar sneller en minder ingrijpend optreden. Deze oplossingsgerichte methode om overlast aan te pakken ontwikkelen we samen met bijvoorbeeld woningcorporaties en politieambtenaren.

Inzichten uit de gedragswetenschap

Onze aanpak houdt in dat we sneller naar de rechter gaan als mensen niet meer vrijwillig iets willen of kunnen oplossen. Bij de rechter wordt dan gevraagd om een gedragsaanwijzing. Dit betekent dat we aan de rechter vragen welk gedrag iemand niet meer mag vertonen en wat hij juist wel moet doen. We onderzoeken dan ook op welke manier rechters in Nederland slimmer gebruik kunnen maken van inzichten uit de gedragswetenschappen.

Positieve evaluatie

Deze nieuwe methode om ‘neighbours from hell’ aan te pakken, richt zich dus vooral op het aanpassen van gedrag. In 2015 zijn 54 casussen in heel Nederland op deze manier aangepakt. In opdracht van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum van het Ministerie van Veiligheid en Justitie werd het project door een onafhankelijk onderzoeksbureau geëvalueerd. Deze evaluatie was positief.

Woningcorporaties enthousiast

De betrokken woningcorporaties zijn enthousiast over de gedragsaanwijzing. Het grootste deel geeft aan dit ook in de toekomst te zullen gebruiken en noemt de gedragsaanwijzing een laagdrempelig en kostenbesparend alternatief voor een ontruiming. Hoewel het moeilijk is om nu al iets te zeggen over effectiviteit, blijkt de overlast na het verkrijgen van een gedragsaanwijzing in de grote meerderheid van de onderzochte zaken gestopt. In sommige zaken was de inzet van een gedragsaanwijzing niet eens nodig, omdat de aankondiging van een gedragsaanwijzing de overlast al deed stoppen. In weer andere zaken koos de woningcorporatie voor een ontruimingstraject, omdat de overlast zo ernstig was dat ontruiming op zijn plaats was of de gedragsaanwijzing hoogst waarschijnlijk niet effectief zou zijn.

Er is inmiddels ook een wetenschappelijk artikel verschenen over deze aanpak. Dit artikel is gepubliceerd in het Nederlands Tijdschrift voor Burgerlijk Recht: M. Vols, ‘Slecht huurderschap, gedragsaanwijzingen en het huurrecht’, Nederlands Tijdschrift voor Burgerlijk Recht, 2016, nummer 7, p. 214-223.

Michel Vols

Michel Vols is uitgegroeid tot de internationaal toonaangevende onderzoeker op het gebied van de delicate balans tussen het effectief aanpakken van verstoringen van de openbare orde en de eerbieding van mensenrechten van overlastgevers én slachtoffers. In 2016 ontving hij niet alleen het Nicolaas Muleriusstipendium maar ook de Gratama Wetenschapsprijs. Ook werd hij lid van de Young Academy Groningen.

Prof. mr. dr. Michel Vols
Prof. mr. dr. Michel Vols
Laatst gewijzigd:07 augustus 2023 11:55
View this page in: English