Koninklijke Onderscheiding voor medewerkers Faculty of Science and Engineering

Op vrijdag 25 april 2008 ontvangen negen personen een Koninklijke Onderscheiding op voordracht van de Rijksuniversiteit Groningen. Twee hiervan zijn als hoogleraar verbonden aan de Faculty of Science and Engineering (voorheen de Faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen). Tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw worden benoemd prof.dr. B.L. Feringa en prof.dr. L. Dijkhuizen. Tijdens de lintjesregen op 25 april 2008 wordt landelijk aan slechts 16 personen de onderscheiding van Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw uitgereikt. Van deze 16 zijn er liefst vier aan de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) verbonden. De door de RUG voorgedragen decorandi kijgen hun onderscheiding vrijdagochtend uitgereikt in hun woonplaats of in het Academiegebouw van de RUG.

De heer prof.dr. L. Dijkhuizen

Lubbert Dijkhuizen (Doornspijk, 1951) is hoogleraar Microbiologie en sinds 2004 wetenschappelijk directeur van het onderzoekinstituut Groningen Biomolecular Sciences and Biotechnology Institute (GBB). Binnen het instituut fungeert hij tevens als voorzitter van de basiseenheid Microbiële Fysiologie. Als zeer gedreven wetenschapper heeft Dijkhuizen aan de basis gestaan van onderzoek naar de levensprocessen in micro-organismen en de relevante (industriële) toepassingen van deze fundamentele wetenschappelijke kennis. Daarbij gaat het er met name om om micro-organismen en enzymen in te kunnen zetten bij biotechnologische processen, met name bij de omzetting van koolhydraten. Dit kwalitatief hoogstaande onderzoek is van internationale allure en heeft een grote aantrekkingskracht op studenten en wetenschappers. Dijkhuizen begeleidde tot nu toe 35 promovendi en is auteur van meer dan 200 internationale wetenschappelijke publicaties. Zijn onderzoek is zo vruchtbaar dat er, via nationale en internationale samenwerkingsverbanden met universiteiten, onderzoekinstituten en bedrijven, steeds de benodigde onderzoeksgelden verworven kunnen worden en nieuwe initiatieven ontwikkeld. Dijkhuizen is sinds de oprichting in 1992 betrokken bij het GBB, het grootste onderzoekinstituut binnen de Faculty of Science and Engineering. Er werken ruim 220 wetenschappers en ongeveer 30 personen technisch en ondersteunend personeel. Dijkhuizen weet, met zijn vriendelijke en constructieve benadering, de personeelsleden inspirerend leiding te geven. Bijzonder noemenswaardig is de gedrevenheid en directheid waarmee hij nieuwe technologische ontwikkelingen inpast in zijn eigen onderzoeksveld of gebruikt om nieuwe samenwerkingsprogramma’s te realiseren. Goede voorbeelden hiervan zijn de BioExplore High-Througput Screeningsfaciliteit en de betrokkenheid van Dijkhuizen bij de aanvang van een nauwere samenwerking tussen wetenschappers en bedrijven in de Eems-Dollard Regio. Het meest aansprekende voorbeeld is wellicht het Centre for Carbohydrate Bioprocessing. Binnen dit kenniscentrum voor koolhydraatonderzoek, wordt al bijna vijftien jaar succesvol samengewerkt met TNO. Voor TNO heeft deze samenwerking bijgedragen tot een internationaal erkende positie, onder meer exclusieve licentie-overeenkomsten met een groot internationaal opererend voedingsmiddelenbedrijf en de recente oprichting van het Carbohydrate Competence Centre. Het Carbohydrate Competence Centre, een wetenschappelijk economisch cluster van diverse private en publieke partijen, houdt zich bezig met hoogwaardige innovatie op het brede terrein van koolhydraten. De activiteiten betreffen het complete koolhydratengerelateerde proces – van veredelen en verwerken van plantaardig materiaal als graan, aardappelen en suikerbieten, tot het ontwikkelen en vermarkten van innovatieve halffabrikaten en eindproducten. Het centrum richt zich zowel op de voedingsmiddelenindustrie als op medische en technologische toepassingen en neemt met zijn brede scoop in de wereld een unieke positie in. Bestuurlijk is Dijkhuizen een zwaargewicht. Zo was hij een van de initiatiefnemers van het Netherlands Proteomics Centre waaraan hij als lid van het Executive Board een actieve bijdrage levert. Voor de Stichting TechnologieCentrum Noord-Nederland is hij als adviseur en kennisbron van grote waarde. Dit centrum streeft economische versterking van het Noord-Nederlandse midden- en kleinbedrijf na door innovatie en samenwerking. Voorts is Dijkhuizen als bestuurslid van het Koninklijk Natuurkundig Genootschap zeer actief betrokken bij het gestalte geven van de doelstelling van het genootschap: bevordering van de belangstelling voor de natuurwetenschappen in ruime kring. Ook voor de Transfer & Liaison Groep van de RUG is Dijkhuizen belangrijk als adviseur en stimulator. De Transfer & Liaison Groep stimuleert het proces van kennisvalorisatie, het toevoegen van maatschappelijke en economische waarde aan universitaire kennis. Dit vraagt om onderzoekers met een grote maatschappelijke betrokkenheid en die activiteiten willen ontplooien die verder gaan dan hun eigen wetenschappelijke belang. Op dit gebied vervult Dijkhuizen een voorbeeldfunctie voor collega wetenschappers en beginnende onderzoekers. Hij heeft een open oog voor de mogelijke producten en processen van morgen waartoe zijn fundamentele onderzoek kan leiden. Vanuit deze visie zoekt hij naar publiek/private samenwerking. Dit heeft er onder meer in geresulteerd dat hij genoemd wordt als (mede)uitvinder in vijftien patenten en dat ca 75% van zijn onderzoeksgroep extern gefinancierd wordt, met name door de industrie. Zijn originele manier van wetenschap bedrijven probeert Dijkhuizen ook over te brengen op, vaak nog jonge, onderzoekers door hen te stimuleren om met elkaar of met andere partijen steeds weer te zoeken naar toepassingsmogelijkheden van hun kennis en daar bovendien additionele onderzoeksmiddelen voor te verwerven. Met de voor hem kenmerkende inzet, kennis en kunde was hij ook binnen zijn gemeente Tynaarlo en als actief lid van de Rotary Zuidlaren-Anloo nauw betrokken bij verschillende activiteiten. Dijkhuizen wordt benoemd tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw.

De heer prof.dr. B.L.Feringa

Ben Feringa (Emmen, 1951), sinds 1988 hoogleraar Organische Scheikunde, is een van de beste wetenschappers van dit moment, zowel in Nederland als mondiaal gezien. Zijn prestaties op het gebied van het scheikundig onderzoek zijn zo uitzonderlijk en indrukwekkend dat hij algemeen gezien wordt als één van de meest creatieve en productieve chemici ter wereld. Op verschillende terreinen van de chemie heeft hij doorbraken weten te bewerkstelligen, zoals op het gebied van organische synthese, de katalyse, de supramoleculaire chemie en de nanotechnologie.
Zijn ontdekking midden jaren negentig van de ‘moleculaire motor’, een door licht voortgedreven roterende molecuul, wordt algemeen als een doorbraak van wereldformaat aangemerkt. De potentiële toepassingen van dit concept zijn even talrijk als spectaculair. Bijzonder tot de verbeelding sprekend is het idee dat moleculaire motoren zich via de bloedbaan voortbewegen om geneesmiddelen met grote precisie naar tot op heden ontoegankelijke plaatsen in het menselijk lichaam te transporteren.
Feringa heeft een indrukwekkende wetenschappelijke productie op zijn naam staan: op 1 september 2007 stonden 445 artikelen van zijn hand geregistreerd met een totaal van 12.109 citaties. Tussen 1997 en 2007 was Feringa verantwoordelijk voor één zesde van de totale wetenschappelijke productie van de Rijksuniversiteit Groningen op het gebied van de scheikunde en een kwart van het totale aantal citaties op dit terrein. Wie zich realiseert dat de chemie het op één na grootste wetenschapsgebied van de wereld is, onderkent ook onmiddellijk de uitzonderlijke productiviteit en invloed van Feringa. Mede door zijn bijdragen is de RUG onbetwist de nummer één van Europa op het gebied van de scheikunde. Zijn onderzoeksgroep heeft de fenomenale omvang van 30 jonge mannen en vrouwen bereikt, voor het grootste deel bekostigd door extern verworven fondsen.
Prijzenswaardig is eveneens Feringa’s instelling om de vergaarde kennis op de een of andere manier van waarde te laten zijn voor de maatschappij. Zo is hij mede-oprichter van een spin-off-bedrijf van de RUG en werkt hij veelvuldig samen met industriële partners om wetenschappelijke kennis uit te wisselen en over te dragen. Zijn besef dat hij als wetenschapper een maatschappelijke taak heeft, blijkt ook uit zijn vele commissiewerk en lidmaatschappen van belangrijke Nederlandse en Europese organisaties. Te noemen vallen zijn activiteiten voor de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek, zijn lidmaatschappen van redacties van diverse wetenschappelijke tijdschriften en zijn werkzaamheden als lid van beoordelingscommissies en raden.
Feringa is onderscheiden met tal van prijzen, waaronder de Spinozapremie in 2004, de hoogste wetenschappelijke onderscheiding in ons land, toegekend door de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). April 2008 maakte de Koninklijke Nederlandse Akademie voor Wetenschappen bekend dat zij Feringa benoemt tot Akademiehoogleraar.
Naast dit alles is Feringa een stimulerende docent, die het onderwijs een warm hart toedraagt en als een inspirerende mentor fungeert voor zijn studenten. Ondanks de grote tijdsdruk die het onderzoek en het beheer van zijn grote onderzoeksgroep met zich meebrengt, doceert hij niet alleen aan de gevorderde chemiestudenten, maar ook aan beginnende studenten. Zijn manier van doceren, gericht op het nieuwsgierig maken en prikkelen van studenten, is bijzonder enthousiasmerend. Feringa’s manier van doceren spreekt niet alleen scheikundestudenten aan maar ook studenten uit de levenswetenschappen en de materiaalwetenschappen. Daarnaast spreekt hij op tientallen bijeenkomsten in het land voor een lekenpubliek over de ontwikkelingen in de moderne scheikunde. Zelfs vele scholen voor voortgezet onderwijs hebben een beroep mogen doen op zijn tijd. Feringa doet dat altijd vrijwillig, omdat hij ervan geniet anderen deelgenoot te maken van zijn vak.
Feringa wordt benoemd tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw.