DAMPs, endogenous danger signals fueling airway inflammation in COPD

Lichaamseigen signaalstoffen dragen bij aan het ontstaan van COPD 

In Nederland leiden 600.000 mensen aan COPD en jaarlijks komen er 45.000 nieuwe patiënten bij. Ook overlijden er ieder jaar bijna 7.000 mensen aan de gevolgen van de ziekte. COPD komt in de hele wereld bovendien steeds meer voor, wat grote maatschappelijke en financiële gevolgen heeft. UMCG-promovendus Simon D. Pouwels pleit voor meer media-aandacht voor COPD zodat mensen beter weten wat de risicofactoren zijn om de ziekte te krijgen. Zelf stelde de medisch bioloog vast dat lichaamseigen signaalstoffen, gealarmeerd door sigarettenrook (maar waarschijnlijk ook door andere giftige stoffen), een belangrijke rol spelen in het ontstaan van COPD. De signaalstoffen staan aan het begin van de kettingreactie die in de longen van COPD patiënten plaatsvindt. Deze doorbraak in het COPD-onderzoek kan helpen bij het ontwikkelen van nieuwe behandelingen.

COPD wordt veroorzaakt door het langdurig inademen van giftige stoffen en gassen. In de westerse wereld is roken de belangrijkste, maar niet de enige risicofactor. Zo’n 30% van alle COPD-patiënten heeft nooit gerookt. Wereldwijd komt door ernstige luchtvervuiling veroorzaakte COPD steeds vaker voor. Mensen met COPD hebben chronische longontsteking die steeds erger wordt met uiteindelijk verlies van longfunctie als gevolg. Pouwels onderzocht welke rol lichaamseigen signaalstoffen, DAMPs genaamd, spelen in het ziekteproces. Hij deed dit door in het laboratorium cellen van gezonde vrijwilligers en COPD-patiënten te vergelijken na het blootstellen  van de cellen aan een extract van sigarettenrook. Verder gebruikte hij verschillende muismodellen om de effecten van sigarettenrook op het vrijkomen van DAMPs te onderzoeken.

Sigarettenrook veroorzaakt celschade in de longen. Pouwels stelde vast dat door die schade signaalstoffen vrijkomen uit cellen die de luchtwegen bekleden (‘luchtwegepitheelcellen’). Deze DAMPs bevorderen de ontstekingsreactie en dragen zo bij aan het ontstaan van COPD. De promovendus ontdekte verder dat het vrijkomen van sommige van die lichaamseigen signaalstoffen anders blijkt te verlopen bij COPD patiënten in vergelijking met gezonde vrijwilligers, en nog weer anders tijdens exacerbaties, periodes waarin de symptomen van de ziekte acuut verergeren. Tot slot wisten hij en zijn collega’s nieuwe genen te identificeren die verband houden met de gevoeligheid voor het ontwikkelen van COPD. Vervolgonderzoek moet nu laten zien of het blokkeren of wegvangen van bepaalde DAMPs of DAMP-sensoren kan helpen om het ziekteproces van COPD te stoppen.

S.D. Pouwels (1987) studeerde medische biologie aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij verrichte zijn promotieonderzoek binnen de afdeling Pathologie & Medische Biologie van het Universitair Medisch Centrum Groningen en het Groningen Research Institute for Asthma and COPD (GRIAC). Het onderzoek werd betaald door het Longfonds. Pouwels blijft als onderzoeker verbonden aan het UMCG.

Proefschrift: http://hdl.handle.net/11370/66c59176-6576-47e6-ad46-df39d772bf86