Herkenning als process
| Promotie: | Mw. B.J.T. (Barbara) Nordhjem |
| Wanneer: | 10 mei 2017 |
| Aanvang: | 11:00 |
| Promotors: | prof. dr. F.W. (Frans) Cornelissen, prof. dr. J.M.M. Hooymans |
| Copromotor: | dr. R.J. (Remco) Renken |
| Waar: | Academiegebouw RUG |
| Faculteit: | Medische Wetenschappen / UMCG |
Brein herkent voorwerpen door informatie uit te wisselen
Wat gebeurt er precies in ons visuele systeem vanaf het begin van het bekijken van een voorwerp tot en met het herkennen ervan? Die vraag stond centraal in het promotieonderzoek van neurowetenschapper Barbara Nordhjem. Zij stelde vast dat, anders dan gedacht, ons brein niet meerdere, achtereenvolgende processen doorloopt, maar dat meerdere hersengebieden hiervoor gelijktijdig samenwerken.
Het herkennen van alledaagse voorwerpen, zoals bijvoorbeeld de computer of het tablet waarop u dit bericht leest of een koffiemok, gaat ons meestal snel en moeiteloos af. Lastiger wordt dat voor objecten die minder eenduidig zijn – een wolk die voorbijschuift en van vorm wisselt, abstracte kunst of zoekplaatjes waarin meerdere betekenissen verborgen zijn. Om te achterhalen wat er precies gebeurt in onze hersenen als we voorwerpen herkennen, maakte Nordhjem in haar onderzoek gebruik van zulke niet direct herkenbare afbeeldingen – voorwerpen die opduiken uit visuele ruis, afbeeldingen met meerdere betekenissen en ‘emerging images’. Terwijl 105 proefpersonen in verschillende studies naar zulke afbeeldingen keken, legde Nordhjem hun oogbewegingen en hersenactiviteit nauwkeurig vast.
Nordhjem stelde vast dat vooral emerging images heel geschikt zijn om het herkenningsproces te onderzoeken. Waar proefpersonen vaak al binnen een halve seconde bleken te ‘zien’ waar een voorwerp opduikt, duurde het een paar seconden voor hun hersenen betekenis wisten te geven aan het object. Dat maakt het mogelijk om met emerging images een onderscheid te maken tussen perceptuele en cognitieve processen. Op basis van haar onderzoek met voorwerpen die uit visuele ruis opdoken (denk daarbij aan een slecht afgestelde televisie) concludeert Nordhjem dat er sprake moet zijn van terugkoppeling van informatie van de latere naar de eerste visuele hersengebieden en van gelijktijdige samenwerking.
Barbara Nordhjem (1983) studeerde psychologie (BA) en Cognitieve Neurowetenschappen (MSc) aan de universiteiten van Aalborg (Denemarken) en Leiden. Zij verrichtte haar promotieonderzoek binnen onderzoeksinstituut BCN-BRAIN van het Universitair Medisch Centrum Groningen. Het onderzoek werd gefinancierd door NWO. Nordhjem is nu onderzoeker aan de Radboud Universiteit in Nijmegen.