‘Bijdragen aan adequate informatievoorziening over moslims’

Dr. Marjo Buitelaar wordt per 1 september 2016 aangesteld als hoogleraar Hedendaagse Islam aan de faculteit Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap van de Rijksuniversiteit Groningen. De focus van haar onderzoek en onderwijs zal, net als in haar voorgaande functie als universitair hoofddocent Antropologie van de Islam, de ‘geleefde islam’ betreffen, dat wil zeggen uitingen en betekenis van religie in het dagelijks leven van moslims. Daarbij concentreert haar onderzoek zich op rituele praktijken van moslims in Europa, met name die van Nederlandse moslims.

Identiteitsontwikkeling

Mede in haar functie als universitair hoofddocent deed Buitelaar de afgelopen jaren op uiteenlopende manieren onderzoek naar de islam in het dagelijks leven en de identiteitsontwikkeling van moslims: ‘In het verleden heb ik onderzocht hoe mensen in Marokko de vastenmaand ramadan vormgeven en betekenis verlenen, en hoe hun vastenpraktijken en betekenisgeving samenhangen met man-vrouwverhoudingen en genderopvattingen. Daarvoor heb ik de betekenis van de hammâm, het badhuis voor vrouwen in Marokko bestudeerd, en later ook die van Nederlandse hammâms. Verder heb ik biografisch onderzoek gedaan naar de impact van sociale mobiliteit op de identiteit van hoger opgeleide vrouwen van Marokkaanse afkomst in Nederland. Momenteel leid ik een door NWO gesubsidieerd onderzoeksproject naar de manier waarop gebruiken rond de bedevaart naar Mekka zich ontwikkelen in deze tijd van toenemende globalisering, en welke betekenis de pelgrimstocht heeft voor de religiositeit en identiteit van hedendaagse moslims in met name Marokko en Nederland.’

Nieuwe leerstoel

De nieuwe leerstoel Hedendaagse Islam is ingesteld om onderwijs en onderzoek te gaan uitvoeren en faciliteren rond het thema ‘geleefde islam’, met betrekking tot uitingen en betekenis van religie in het dagelijks leven van moslims. Vanuit verschillende invalshoeken, met een nadruk op etnografisch veldwerk, zal worden gekeken naar de manier waarop in de huidige geglobaliseerde wereld de uiteenlopende culturele contexten en machtsverhoudingen waarvan specifieke groepen moslims deel uitmaken tot uitdrukking komen in hun religieuze opvattingen en praktijken. Marjo Buitelaar licht toe waarom dergelijk onderzoek en onderwijs juist nu zo belangrijk is: ‘Gezien de huidige sterke maatschappelijke focus op politieke islam en radicalisme, is deze thematiek van belang om meer kennis te verwerven en te verschaffen over hoe in het leven van alledag voor de meeste moslims islam meer gaat over ethische richtlijnen, persoonlijke inspiratie en troost dan over politiek en geweld. Binnen mijn eigen onderzoek ligt daarbij de nadruk op rituele praktijken van moslims in Europa, met name die van Nederlandse moslims.’

Religie in de stad en bij vluchtelingen

In haar nieuwe functie als hoogleraar wil professor Buitelaar de onderzoekslijn van ‘geleefde religie’ verder uitwerken: ‘Dat wil ik doen door onder andere samen met studenten onderzoek te doen naar de betekenis van religie in hoe mensen van verschillende culturele achtergronden het samenleven in de grote stad vormgeven. Denk daarbij aan vragen als: Welke rol speelt religie in de dagelijkse omgang tussen mensen in het semi-publieke domein? Wat voor opvattingen leven over en weer over het ‘morele kapitaal’ van andersgelovige stadsgenoten? En binnenkort start een promotieonderzoek dat ik samen met professor Halleh Ghorashi van de VU begeleid naar de ‘inburgering’ van Syrische vluchtelingen in Nederland. Ik hoop dit onderzoek verder te kunnen uitbouwen met projecten die zich richten op hoe en waar religie vluchtelingen kan helpen dan wel hinderen in het opbouwen van een nieuw bestaan in Nederland.’

Adequate informatievoorziening over moslims

In het kielzog van haar bevordering is Marjo Buitelaar ook gevraagd om Director van de Graduate School van de Faculteit GGW te worden. ‘Dat brengt een nieuwe taakinvulling met zich mee en ik zie erg uit naar een directere en intensievere omgang met Research Master studenten en PhD’s van onze faculteit. Verder verandert er inhoudelijk niet veel aan mijn huidige werk. Wel voel ik sterker dan voorheen de verantwoordelijkheid om namens de faculteit en RUG een steentje bij te dragen aan adequate informatievoorziening over moslims,’ aldus professor Buitelaar.

Meer informatie

- Marjo Buitelaar over veranderingen in de Hadj bij de NOS: 'Je hoeft niet meer zestig te zijn om naar de hadj te gaan' (aug 2017)