Huizenbubbel: de jacht is geopend – Opinie Dirk Bezemer

Zijn de overkokende huizenprijzen in Amsterdam, Utrecht en Groningen een probleem aan het worden? De Rabobank verwacht voor 2017 in Nederland een gemiddelde huizenprijsgroei van 7,6 procent. Loopt Nederland het gevaar van een bubbel? De beleidsmakers denken van wel, en volgen daarmee een internationale trend. Dat zijn althans de signalen uit Den Haag, Amsterdam, Beijing en Brussel.

Drie dagen nadat de coalitiepartners de versnelde beperking van de hypotheekrenteaftrek hadden gelekt, waarschuwde de president van De Nederlandsche Bank, Klaas Knot, voor het grote aantal aflossingsvrije hypotheken – die uiteraard helemaal niet aflossingsvrij zijn: als ze na 25 of 30 jaar aflopen, moeten ze gewoon afgelost worden. Dat aflossen kun je meestal niet zomaar ineens van je pensioen, en vandaar de zorgen van de DNB-president. Die aflossingsvrije hypotheken zijn voor een flink deel afgesloten gedurende de vorige bubbel - nog maar 10-15 jaar geleden - en ze baren beleidsmakers zorgen nu we misschien al weer in de volgende bubbel zitten.

Timing

Interessant is de timing van de verontruste berichten. Knot sprak bij de gelegenheid van het verschijnen van het rapport Overzicht Financiële Stabiliteit. Maar ongetwijfeld heeft hij de coalitiepartners de afgelopen tijd bijgepraat, en we weten nu hoe men daar denkt over de Nederlandse hypotheekberg en huizenprijzen. Het kan geen toeval zijn dat politici en bankpresident binnen een paar dagen hetzelfde signaal afgaven.

Knot waarschuwt al jaren voor te hoge huishoudschuld, dus zijn woorden komen niet als een verrassing. Wat wel verrast, is dat zijn evenknie bij de Chinese centrale bank, Zhou Xiaochuan, vorige week vrijwel hetzelfde zei, ditmaal over Chinese bedrijven die volgens de Chinese bankpresident te veel schulden hebben. De Chinese centrale bank is niet onafhankelijkheid, dus Xiaochuan had dit afgestemd met zijn baas, de Chinese president Xi Jinpin. Die hield, ook al vorige week, op het negentiende partijcongres van de Volksrepubliek een toespraak waar met spanning naar uitgezien was.

Huizen om in te wonen, niet om mee te speculeren

Beijing-watchers denken dat Xi’s positie na vijf jaar in het hoogste ambt solide genoeg is om impopulaire maar noodzakelijke maatregelen te nemen. Bovenaan dat lijstje staat het doorprikken van de kredietbubbel. Met 250% van het BBP enorm, en toevallig ongeveer net zo hoog als in Nederland. Iedereen die er in China toe doet, is daar de afgelopen jaren rijk mee geworden, ongeveer net als in Nederland sinds de jaren ‘90. Nog een overeenkomst: voor de economie begint het een steeds groter gevaar te worden. In zijn speech van drie en een half uur zei Xi verschillende keren dat ‘huizen er zijn om in te wonen, niet om mee te speculeren’. Opnieuw een politicus en een bankpresident met kort na elkaar dezelfde boodschap.

Deze maand verscheen een studie van de Brusselse denktank Bruegel. Eerste zin: ‘Snel stijgende huizenprijzen zijn een bekende bron van financiële instabiliteit’. Alsof ze de speech van Xi, het interview met Knot en de plannen van de coalitiepartners allemaal al hadden ingezien. In het rapport wijzen de Rotterdamse hoogleraar Dirk Schoenmaker en zijn twee coauteurs op de problemen die kunnen ontstaan als prijzen lokaal sterk stijgen (meestal in hoofdsteden) , terwijl het gemiddelde prijsniveau stabieler blijft. Daardoor kunnen er onder de oppervlakte van de nationale statistieken in de zes onderzochte landen schuldproblemen en financiële kwetsbaarheid ontstaan. Wij staan er ook in: ik leerde dat sinds 1995 de grootste jaarlijkse prijsstijging in Amsterdam liefst 30% was, tegen 20% in de rest van het land. Van de onderzochte landen is alleen in Denemarken die tegenstelling groter.

Bubbeljacht

Het zit in de lucht, dus wen er maar aan: denktanks en beleidsmakers zijn op bubbeljacht. Dat gaat ons op korte termijn onze mooie groeicijfers kosten. Wordt het beleid na 2020 echt uitgevoerd en volgehouden, dan wordt op langere termijn onze economie er een stuk stabieler van.

Meer informatie

Contact: Dirk Bezemer , hoogleraar Economie van de internationale financiële ontwikkeling

Deze column werd eerder gepubliceerd in De Groene Amsterdammer en Dagblad van het Noorden.

________________________________________________
> Meer nieuws van de Faculteit Economie en Bedrijfskunde
> FEB-experts in de media