Skip to ContentSkip to Navigation
Over ons Actueel Nieuws

Promotie dhr. R. Dagnino: Twee leeuwen, een kruis. De rol van katholieke culturele kringen in de Vlaams-Nederlandse verstandhouding (1830 – ca. 1900)

Wanneer:do 20-06-2013 om 11:00

Promotie: dhr. R. Dagnino, 11.00 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen

Proefschrift: Twee leeuwen, een kruis. De rol van katholieke culturele kringen in de Vlaams-Nederlandse verstandhouding (1830 – ca. 1900)

Promotor(s): prof.dr. W.E. Krul, prof.dr. G.J. Dorleijn

Faculteit: Letteren

De rol van het katholicisme in de negentiende-eeuwse Vlaams-Nederlandse verhoudingen

Roberto Dagnino deed onderzoek naar de rol van het katholicisme in de negentiende-eeuwse Vlaams-Nederlandse verhoudingen. Wat waren de culturele grenzen van het Nederlandstalige katholicisme tussen 1830 en het einde van de negentiende eeuw? Tot op welke hoogte lag Nederland binnen de ‘mentale ruimte’ van de Vlaamse katholieken en, vice versa, hoeveel maakte Vlaanderen deel uit van de culturele horizon van de Nederlandse katholieken? Of anders geformuleerd: wat was het antwoord van de negentiende-eeuwse katholieken op de prangende vraag of Nederland en Vlaanderen al dan niet een en dezelfde taal en cultuur moesten delen?

Het Nederlandstalige katholicisme opereerde in de negentiende eeuw op het kruispunt van internationale ontwikkelingen en nationaliserende tendensen, aldus Dagnino. Daardoor kan binnen het algemene kader van de culturele verhoudingen Nederland-Vlaanderen een specifiek katholieke stem worden onderscheiden. De Nederlandse katholieken koesterden decennia lang een beeld van België (en later Vlaanderen) als katholiek bolwerk van de Lage Landen en zetten dit beeld vaak in het Nederlandse culturele debat in om hun emancipatieproces te ondersteunen. Een deel van de katholieken binnen de Vlaamse Beweging zocht toenadering met de katholieken in Nederland in de hoop zodoende geloof en taal in Vlaanderen beter te beschermen tegen de ‘onzedelijke’ Franse cultuur. Deze toenaderingstendensen bleven sterk tot in de jaren 1860. Groeiende politieke tegenstellingen met andersdenkenden op nationaal niveau, onderlinge verschillende tussen Belgische en Nederlandse katholieken over de positie van de Kerk in de samenleving en het ontstaan van een ‘internationaal katholicisme’ onder leiding van de Paus leidden uiteindelijk tot de conclusie dat een ‘Groot-Nederlands’ katholiek front onmogelijk was. In het laatste kwart van de eeuw kan men een selectieproces waarnemen in de culturele contacten Nederland-Vlaanderen. Geschiedschrijving, architectuur en kunstgeschiedenis werden steeds ‘nationaler’, steeds meer Belgisch (c.q. Vlaams) of Nederlands. Slechts taal en letterkunde, maar niet zonder onderlinge argwaan, bleven over als mogelijke ‘velden’ waarop samenwerking tussen Nederland en Vlaanderen, ook voor katholieken, de moeite waard kon zijn.

Roberto Dagnino studeerde Nederlandse cultuur aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij verrichtte zijn onderzoek bij het Instituut voor Cultuurwetenschappelijk Onderzoek Groningen, Faculteit der Letteren van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG).

View this page in: English